اختلال شخصیت وسواسی - جبری:

این اختلال (OCPD) با اختلال OCD متفاوت است. این اختلال شخصیتی با ویژگی نگرانی همراه است. منظور از نگرانی، نگرانی معمولی نیت بلکه نوعی نگرانی وسواسی است که بصورت خیلی منظم و بی‌عیب و نقص، توجه بیش از حد به جزئیات، کنترل کردن ذهن و مسائل درون فردی و نیاز به کنترل کردن محیط خود نشان داده می‌شود حتی به قیمت از بین رفتن انعطاف‌پذیری، آمادگی برای تغییر (گشودگی) و کارآمدی این الگوی رفتاری برای جامعه مسئله بزرگی است و بین 2 تا 7 درصد از افراد جامعه کارشان را آنگونه که می‌خواهند انجام می‌دهند. علائم این اختلال شخصیتی در مردان دو برابر بیشتر از زنان تشخیص داده می‌شود. این افراد به سختی می‌توانند ایده‌ها، احساسات و رفتار دیگران را درک کرده و تأیید کنند. روابط‌شان در مرحله دوم و بعد ازکار قرار می‌گیرد. سخت‌گیری و لجبازی آنها بر روی روابطشان با دیگران تأثیر می‌گذارد. اگر کارها بر اساس ذهنیت آنها پیش نرود به شدت ناراحت می‌شوند به گونه‌ای که گاهی اوقات غیرقابل کنترل می‌شوند. هر کاری از نظر آنها باید به شیوه عالی انجام شود و برای اینکه مطمئن شوند کاری 100 درصد درست است مهلت و زمان انجام کاری را در نظر نمی‌گیرند. آنها برای هر کاری چندین بار برنامه‌ریزی می‌کنند اما باز هم فکر می‌کنند پیش‌نویس آنها به اندازه کافی خوب نیست و بر این باورند که تنها یک راه برای انجام دادن کارها وجود دارد و برای انجام کارها بسیار تلاش می‌کنند. حتی بعد از اینکه مطمئن شدند که کار تأثیرگذار و عملی است.  گاهی باید قبول کنیم که کاری کارآمد نیست و از آن دست کشید و کار دیگری را در پیش گرفت اما این نگرش برای آنها قابل قبول نیست و به آن خیلی سخت می‌گذرد.

اختلال شخصیت وابسته:

الگوی رفتاری این افراد معمولاً مطیعانه و تسلیم‌شونده است چون می‌خواهند از آنها مراقبت شود و ترجیح می‌دهند از درگیری‌ها اجتناب کنند و از خودشان دفاع نکنند. هیچ وقت با دیگران مخالفت نمی‌کنند و مستقل تصمیم نمی‌گیرند. در موقعیت‌هایی که کسی حضور ندارد که به آنها کمک کند فعالیتی را شروع نمی‌کنند. آنها ترس شدیدی برای از دست رفتن رابطه دارند و این ویژگی آنها را در مقابل دیگران آسیب‌‍پذیر می‌کند. آن هم افرادی که می‌خواهند از آنها سوءاستفاده و یا استفاده ابزاری کنند. این افراد واقعاً نمی‌توانند هیچ تصمیمی برای خودشان بگیرند و برای اخذ تصمیمات مهم به دوستان و یا شریک زندگی‌شان تکیه می‌کنند. این اختلال 1 درصد جمعیت را شامل می‌شود.

اختلال

اختلال شخصیت اجتنابی:

در این اختلال الگوی زندگی فرد در درازمدت با ویژگی خجالت شدید، احساس عدم کفایت و حساسیت به طرد شدن شناخته می‌شود. این اختلال 2 تا 2.5 درصد جمعیت را شامل می‌شود. هویت فرد با ویژگی‌هایی مثل اعتمادبه‌نفس پایین، ناتوانی اجتماعی یا به عبارت دیگر عدم توانایی فرد در برقراری ارتباط با دیگران و احساس شدید خجالت یا شرم همراه است. فرد در پیدا کردن مسیر زندگی‌اش دچار مشکل می‌شود یعنی نسبت به دنبال کردن اهدافش بی‌رغبت می‌شود و حاضر نیست که در زندگی ریسک کند و یا در فعالیت‌های جدید شرکت کند که افراد دیگری در آن شرکت می‌کنند. آنها در عملکرد شخصی دچار مشکل هستند یعنی گرفتار حساسیت، انتقاد کردن و طرد کردن هستند و از ترس مسخره شدن، تمایل ندارند درگیر روابط با دیگران شوند. خیلی از مردم از طرف دوستان اذیت می‌شوند یا دوستانشان را اذیت می‌کنند که یک راه نادرست برای نشان دادن علاقه است. این افراد سرزنش‌ها و نصیحت‌های غلط را خیلی واقعی و جدی در نظر می‌گیرند، در حالیکه اغلب اوقات نیت آنها جدی نیست به همین خاطر تمایل دارند از روابط دوری کنند.

اختلال شخصیت خودشیفته:

کلمه خودشیفته از اسم نارسیس و برگرفته از علم اسطورشناسی است. نارسیس پسر زیبایی بود که روزی داخل یک برکه را نگاه کرد و انعکاس خودش را دید و بسیار تحت تأثیر ظاهر خودش قرار گرفت و خم شد تا خودش را ببوسد اما داخل برکه آب افتاد و درگذشت.این اختلال یک الگوی رفتاری عجیب و درازمدت است که حس تهمیت به خود در خرد بسیار اغراق‌‌آمیز است. فرد نیاز شدید به تمجید شدن دارد و احساسات دیگران را درک نمی‌کند و فقط خودش مهم و بااهمیت است. فرد خودمحور است و با این باورات است که از سایرین بالاتر است. نیاز شدید دارد که مرکز توجه باشد.این افراد فاقد حس همدلی هستند و توانایی شناخت و درک دیگران را ندارند. فرد درگیر روابط سطحی است و صرفاً می‌خواهد با این روابط اعتماد به نفسش را زیاد کند. به همین خاطزر وقتی با کسی ارتباط برقرار می‌کنند به دنبال کسی هستند که آنها را بپرستد و وقتی دیگران او را ستایش نکنند زمان ترک کردن فرا می‌رسد. این اختلال 2 درصد جمعیت را شامل می‌شود.

اختلال شخصیت هیستریانیک:

این اختلال با احساسات شدید و نیاز به جلب توجه همراه است. زندگی این افراد همانند نمایش یک درام است. وقتی کانون توجه نباشند ناراحت می‌شوند. به صورت فریبنده و اغواکننده عمل می‌کنند و تمایل دارند به گونه‌ای لباس بپوشد که جلب توجه کنند. اغلب احساسات شدیدی از خودشان به نمایش می‌گذارند اما احساسات ابرازشده آنها بسیار سطحی و فاقد جزئیات هستند و موجب می‌شود که ریاکار و دورو به نظر برسند.این اختلال 2 درصد جمعیت را شامل می‌شوند.

اختلال شخصیت هیستریانیک:

این اختلال با احساسات شدید و نیاز به جلب توجه همراه است. زندگی این افراد همانند نمایش یک درام است. وقتی کانون توجه نباشند ناراحت می‌شوند. به صورت فریبنده و اغواکننده عمل می‌کنند و تمایل دارند به گونه‌ای لباس بپوشد که جلب توجه کنند. اغلب احساسات شدیدی از خودشان به نمایش می‌گذارند اما احساسات ابرازشده آنها بسیار سطحی و فاقد جزئیات هستند و موجب می‌شود که ریاکار و دورو به نظر برسند.این اختلال 2 درصد جمعیت را شامل می‌شوند.

اختلال شخصیت مرزی:

در این مورد احساسات فرد در یک ثانیه به شدت تغییر می‌کند و ممکن است احساس‌شان از مثبت به منفی تغییر کند. معمولاً ناامید می‌شوند و یا به خاطر از دست دادن کسی احساس خطر می‌کنند. تصویری که از خودشان دارند می‌تواند به شدت از مثبت به کاملاً منفی تغییر کند. چنین فردی ساعت دوازده احساس خوبی نسبت به خودش دارد و در دوازده و چهار دقیقه بر اثر یک حرف کوچک رهگذر خیابان به معنای واقعی که فکر کند که بدترین آدم روی زمین است.رفتارهای تحریک‌آمیز مثل شراب‌خواری و یا استفاده از موادمخدر بین این افراد رایج است. روابط جنسی پرخطر دارند، قمار می‌کنند و در حالت کلی بسیرا بی‌پروا هستند.این افراد به دنبال روابط صمیمی هستند اما به شدت به نشانه‌های طرد شدن ویا بی‌اهمیت بودن واکنش نشان می‌دهند و به الگوهای ناامن، دووجهی و پارانوئید در روابط گرایش دارند. این اختلال 2 تا 3 درصد جمعیت را شامل می‌شوند.کسی که اختلال شخصیت مرزی دارد معمولاً از اختلالات شخصیتی دیگری هم رنج می‌برد. این افراد دچار پریشانی شددی می‌شوند و نمی‌توانند آن را به راحتی کنترل کنند و در نتیجه موقع کنار آمدن با فراز و نشیب‌های زندگی با رفتارشان به خودشان آسیب می‌زنند. به عنوان مثال اگر همسرتان سالگرد ازدواج را فراموش کند دعوا می‌کند، بعد معذرت‌خواهی می‌کنند و به شما مشکلات می‌دهد و با شما گفتگو می‌کند. اما کسی که اختلال شخصیت مرزی دارد احساس می‌کند همسرش دیگر او را دوست ندارد و سراغ بدترین سناریو می‌رود و او را متهم به بی‌انصافی می‌کند و درخواست طلاق می‌کند. حتی ممکن است این رفتار تشدید شود و منجر به خودآزاری و یا چاقو زدن به خود و یا اقدام به خودکشی شود.

اختلال شخصیت اسیکزوتایپی:

در این مورد کسی که اختلال شخصیتی پارانوئید دارد را در نظر بگیرید و اختلال شخصیت اسیکزوئید را به آن اضافه کنید تا مدل شخصیت اسکیزوتایپی ترسیم شود.

اختلال شخصیت اسکیزوتایپال = اختلال شخصیت اسکیزوئید + اختلال شخصیت پارانوئید

در این اختلال، فرد در روابط نزدیکش احساس ناراحتی شدید می‌کند و دچار تحریف شدید انکار و رفتار عجیب و غریب می‌شود. همچنین، شخص دچار اضطراب‌های اجتماعی حاد و باورهای نامتعارف پارانویایی می‌شود. غالباً فکر می‌کنند که هم‌گروه‌هایشان نسبت به آنها افکار منفی دارند. بنابراین از آنها دوری می‌کنند. این‌گونه افراد فکر می‌کنند که اگر من با فرد دوست شوم احتمالش زیاد است که پشت سرم حرف بزند پس چرا برای دوست شدن با آنها، خودم را به زحمت بیندازم و کلاً چرا برای دوستی با دیگران خودم را اذیت کنم؟! ممکن است عجیب و غریب حرف بزنند و لباس‌های نامتعارف بپوشند. این اختلال 3 تا 5 جمعیت را شامل می‌شوند و در مردان بیشتر از زنان دیده می‌شود.

اختلال شخصیت اسکیزوئید:

این اختلال شخصیتی، الگوی فراگیر زندگی مبتنی بر جدایی از اجتماع است و احساسات محدود و کنترل‌شده زیادی دارند. با ملاحظه این گونه افراد مشاهده می‌کنیم که فرد دوست دارد از اجتماع جدا باشد. آنها روابط را نمی‌خواهند و از روابط لذت نمی‌برند، فعالیت‌های انفرادی را دوست دارند و از زندگی لذت زیادی نمی‌برند. بسیاری از آنها ترجیح می‌دهند که نقاشی بکشند و کتاب بخوانند. این اختلال 3 درصد جمعیت را تشکیل می‌دهند.

اختلال شخصیت پارانویید:

در این اختلال الگوهایی مثل بی‌اعتمادی، شک و سوءظن را می‌بینیم که فرد فکر می کند دیگران قصد بدی دارند. آنها فکر می‌کنند دیگران می‌خواهند به آنها آسیب برسانند، از آنها سوءاستفاده کنند، یا به طریقی آنها را مسخره کنند. آنها سعی می‌کند با کناره‌گیری از دیگران، از خودشان محافظت کنند و پیشاپیش به کسانی که احساس می‌کنند تهدید محسوب می‌شوند، حمله می‌کنند و 4 درصد از جمعیت را شامل می‌شوند. افرادی که خیلی پارانوئید باشند می‌توانند وارد محدودۀ اسکیزوفرنی شوند اما این مورد شامل مواردی مثل هذیان، توهم و گفتار ازهم‌گسیخته است. کسی که اختلال شخصیت پارانوئید دارد کاملاً مثل یک انسان عادی رفتار می‌کند، بجز اینکه به کسی اعتماد نمی‌کند.